Các chỉ tiêu về môi trường vật lý ở các làng nghề thường vượt tiêu chuẩn cho phép từ vài lần đến hàng chục lần, các nhà xưởng tạm bợ, nguyên vật liệu và các loại chất thải đổ bừa bãi, nhiều diện tích mặt nước, sông, kênh, mương, đất canh tác, đất dự phòng... đang bị chất thải lấn dần và gây ô nhiễm, ảnh hưởng không nhỏ tới sức khỏe cộng đồng dẫn tới những hệ lụy không nhỏ về chất lượng cuộc sống. Tỷ lệ người mắc bệnh tại các làng nghề có xu hướng gia tăng trong những năm gần đây, tập trung vào một số bệnh như: Các bệnh ngoài da, bệnh đường hô hấp, tiêu hóa, thần kinh, bệnh phụ khoa và các bệnh về mắt… Đặc biệt, tỉ lệ người mắc bệnh ung thư tương đối cao ở một số làng nghề. Các kết quả nghiên cứu cho thấy, tuổi thọ trung bình của người dân tại các làng nghề ngày càng giảm đi, thấp hơn 10 năm so với tuổi thọ trung bình toàn quốc và thấp hơn từ 5 đến 10 năm so với làng không làm nghề. Ô nhiễm môi trường làng nghề còn gây ảnh hưởng trực tiếp tới các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội của chính làng nghề đó, gây ra những tổn thất kinh tế không nhỏ và dẫn đến những xung đột môi trường trong cộng đồng.
Xuất phát từ thực tế tại các địa phương, để bảo vệ môi trường sống tại các làng nghề, các ngành các cấp có thể cùng chung tay góp sức thực hiện tốt một số giải pháp sau đây thì bài toán về ô nhiễm môi trường ở các làng nghề hiện nay sẽ được khắc phục được đáng kể:
Một là, hoàn thiện thể chế, tăng cường tổ chức thực hiện pháp luật về bảo vệ môi trường làng nghề. Trong đó chú trọng việc tiếp tục hoàn chỉnh hệ thống chính sách, văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ môi trường làng nghề; xây dựng các quy định về vệ sinh môi trường tại các làng nghề và quy chuẩn về khí thải ứng dụng KHKT loại bỏ khí độc, nước thải để bảo vệ không gian sống cho con người.
Hai là, áp dụng các công nghệ xử lý chất thải đi đôi với hạn chế phát triển mới, tái chế chất thải ở làng nghề như sắt vụn, gỗ vụn tái chế thành sản phẩm mới quay lại phục vụ cho đời sống con người.
Ba là, khẩn trương có các giải pháp xử lý đối với các cơ sở đang bị ô nhiễm nghiêm trọng, không chỉ giới hạn trong phạm vi làng nghề mà cần phải xử lý cả các khu vực đã bị làng nghề làm ô nhiễm như các sông hồ.
Bốn là, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cho chủ cơ sở sản xuất, người lao động và cả cộng đồng dân cư tại các làng nghề về bảo vệ môi trường. Vấn đề đặt ra là phải mở rộng và đa dạng các hình thức tuyên truyền cho phù hợp với từng đối tượng, địa bàn góp phần tạo nên sự nhất trí trong nhận thức và hành động bảo vệ môi trường vì mục tiêu phát triển bền vững.
Năm là, phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội tham gia bảo vệ môi trường nói chung, bảo vệ môi trường làng nghề nói riêng, nhất là ở các địa phương có nhiều làng nghề truyền thống. Cần đa dạng hóa các nội dung hoạt động bảo vệ môi trường như phát động các phong trào thi đua, lồng ghép nhiệm vụ bảo vệ môi trường; tham gia xây dựng và gương mẫu thực hiện hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư gắn với nội dung bảo vệ môi trường; thông qua hoạt động giám sát tại chỗ để phát hiện những vi phạm về môi trường trong các cơ sở sản xuất, các hộ gia đình làm nghề kiến nghị cơ quan chức năng xử lý...
Sáu là, xây dựng các mô hình điểm bảo vệ môi trường làng nghề và nhân rộng các mô hình này, như: mô hình khu dân cư tự quản bảo vệ môi trường, phát triển kinh tế hộ gia đình gắn với bảo vệ môi trường, lắp đặt các thiết bị xử lí khí độc từ than đá để bảo vệ sức khỏe cho con người. Mặt khác, khuyến khích tăng cường và đa dạng hóa đầu tư tài chính, tạo cơ hội cho các làng nghề có thể chủ động tháo gỡ khó khăn bảo vệ tốt môi trường .
Nếu các giải pháp bảo vệ môi trường này được thực hiện thành công thì nó sẽ mang lại những lợi ích sau cho xã hội:
- Sức khỏe của con người ở cộng đồng dân cư ngay tại địa phương chúng tôi được bảo vệ. Ô nhiễm môi trường làng nghề là nguyên nhân gây ra các dịch bệnh cho người dân đang lao động và sinh sống tại chính làng nghề.
- Tạo ra việc làm ổn định cho một số lao động phổ thông tại địa phương.
- Tạo ra một bộ mặt, một diện mạo mới cho cảnh quan thiên nhiên của quê tạo điều kiện để du lịch làng nghề phát triển.
- Tái sử dụng được một số phế thải thừa phục vụ cho con người góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống. Ở làng rèn thì có những phế thải thừa như sắt vụn, phôi thép bào ra để ngổn ngang lấn chiếm lối đi và diện tích sử dụng của làng. Ở làng mộc thì mùn cưa, gỗ vụn để chồng chất ngoài cổng, ngoài đường rất cần được đưa vào tái sử dụng làm ra những sản phẩm mới phục vụ con người và giải phóng mặt bằng trả lại mỹ quan vốn có cho làng nghề.
Theo vinhtuong.vinhphuc.gov.vn